صرع عارضه‌ای است که در آن بیمار دچار تشنج‌های متوالی می‌شود. تشنج به عنوان یک اختلال در تخلیه الکتریکی سلول‌های عصبی مغز شناخته شده که موجب بروز مشکلاتی در فعالیت‌های عصبی، حرکتی و روانی فرد می‌گردد.
انواع تشنج به ناحیه اولیه‌ی مغز که دچار اختلال شده بستگی دارد. صرع نوعی تشنج نیست و تنها به رخ دادن متوالی تشنج اطلاق می‌شود. اگر دلیل رخ دادن تشنج‌ها مشخص نباشد، صرع اولیه و یا صرع ایدیوپاتیک نام دارد که ویژگی‌های آن شامل موارد زیر می‌باشد:

• بروز چند فعالیت‌ غیر معمول الکتریکی در مغز موجب ایجاد تشنج‌ها می‌شود.
• در اثر فعالیت‌های الکتریکی، ناحیه مشخصی از مغز متأثر می‌گردد که باعث نوع خاصی از تشنج می‌شود.
• اگر تمامی نواحی مغز تحت تأثیر فعالیت‌های الکتریکی غیر معمول باشند، یک تشنج کلی ایجاد می‌شود. این بدین معناست که هوشیاری فرد از دست رفته و یا مختل می‌‌گردد. در این موارد معمولاً دست‌ها و پاها سخت شده و جهش دارند.
• حین رخ دادن تشنج، نوعی خاصی از تشنج می‌تواند به نوع دیگری تبدیل شود. به طور مثال، یک تشنج می‌تواند به صورت نقطه‌ای یا پارشیال باشد و دست‌ها و پاها را تحت تأثیر قرار دهد و در ادامه فعالیت‌های ماهیچه‌ای در دیگر نواحی بدن گسترش می‌یابد و بدین ترتیب یک تشنج کلی رخ می‌دهد.
• تشنج می‌تواند در اثر تب شدید در کودکان ایجاد شود که به عنوان صرع در نظر گرفته نمی‌شوند.

عوامل ایجادکننده صرع

افراد سالم ممکن است در شرایط خاص دچار تشنج شوند. اگر تشنج‌ها دلیل مشخصی داشته باشند، این عارضه به عنوان صرع ثانویه شناخته خواهد شد. برخی عوامل ایجاد کننده در ذیل آورده شده است:

• وجود تومور
• عدم توازن شیمیایی قند یا سدیم محلول در خون
• صدمه به سر
• استفاده از برخی مواد شیمیایی سمی و یا مصرف مواد مخدر
• ترک الکل
• سکته و خونریزی داخلی پس از آن
• آسیب‌های حین تولد

• تشنج کلی: در این نوع تشنج تمامی نواحی مغز (قشرهای مغز) تحت تأثیر هستند.
  
  • بیمار در ابتدای تشنج با صدای بلند گریه کرده و یا صدایی تولید می‌کند، برای چند لحظه بدنش سخت شده و در ادامه حرکات ریتمیک در دست‌ها و پاها رخ می‌دهد. در انتها و به صورت تدریجی از شدت حرکات کاسته می‌شود.
  
  • معمولاً حین تشنج چشم‌ها باز است.
  
  • بازگشت به هوشیاری تدریجی بوده و طی چند لحظه رخ می‌دهد.
  
  • از دست دادن کنترل ادرار رایج است.
  
  • اکثر بیماران پس از یک تشنج کلی برای مدتی گیج هستند.
• تشنج‌های موضعی یا پارشیال: تنها بخشی از مغز تحت تأثیر قرار می‌گیرد که به ناحیه تحت تأثیر فعالیت‌های غیر معمول الکتریکی وابسته است.
  
  • اگر ناحیه‌ای از مغز که مسئول کنترل حرکات دست است دچار اختلال گردد، تنها دست‌ها دچار حرکات ریتمیک یا جهش می‌شوند.
  
  • اگر دیگر نواحی مغز تحت تأثیر قرار گیرد، علائم آن شامل احساسات غیر طبیعی و یا حرکات تکرار شونده است مانند بازی‌ کردن با لباس و یا نشان دادن بیش از حد احساسات.
  
  • در برخی مواقع طی یک تشنج پارشیال بیمار گیج به نظر می‌رسد. از لحاظ سطح هوشیاری، پزشکان معمولاً لغت پیچیده را برای این بیماران که بین هوشیاری کامل و عدم هوشیاری هستند، بکار می‌برند.
  
  • نبود تشنج و یا بروز تشنج‌ مختصر که در کودکان شایع‌تر است.
  
  • نقص در هوشیاری که بیمار به صورت بی‌حرکت به نقطه‌ای خیره می‌شود.
  
  • چشم‌ها به صورت تکرار شونده باز و بسته شده و یا حرکات خاصی به صورت تکرار شونده انجام می‌شود.
  
  • معمولاً این نوع تشنج‌ها بسیار کوتاه هستند و در مدت چند ثانیه رخ می‌دهند. برخی بیماران در طول روز چندین مرتبه دچار این تشنج می‌شوند.

هدف از درمان عدم ایجاد تشنج، بدون بروز عارضه جانبی است. این هدف در بیش از 60% بیمارانی که داروهای ضد تشنج مصرف می‌کنند، تحقق می‌یابد. هر چند در بسیاری از بیماران موجب بروز عوارض جانبی شده و در برخی دیگر که دچار صرع مقاوم در برابر داروها هستند، تشنج متوقف نمی‌شود. مونوتراپی (تنها استفاده از یک نوع دارو) مهم است زیرا می‌تواند احتمال بروز عوارض جانبی را کاهش دهد و از تأثیر داروها بر روی یکدیگر جلوگیری کند. به علاوه مونوتراپی از پُلی‌تراپی ارزان‌تر خواهد بود.

درمان دارویی

عمده‌ترین درمان دارویی مصرف داروهای ضد تشنج است که انتخاب دارو به تشخیص دقیق سندرم صرع، مکانیزم پاتولوژیک آن، نوع تشنج و علائم خاص صرع بستگی دارد.

درمان جراحی

هر چند جراحی درون جمجمه دارای ریسک‌هایی است اما این ریسک‌ها با ریسک تشنج کنترل نشده برابری ندارد. یک بیمار کاندید برای جراحی باید از بی نتیجه بودن مصرف داروها مطمئن باشد و انتظار رود که تنها با انجام جراحی بهبود یابد.
دو دسته اصلی جراحی مغز برای درمان صرع در نظر گرفته می‌شود: درمانی و تسکینی. معمول‌ترین روش تسکینی روش کالوسوتومی قدامی است که برای بیماران دارای تشنج‌های غیر قابل درمان آتونیک، مناسب است. در مقابل جراحی آمیگدالوهیپوکامپکتومی (Amygdalohippocampectomy)، از جراحی‌های درمانی می‌باشد.

کالوسوتومی قدامی